Weerloosheid en macht

Overweging op zondag 8 januari 2023 door Jeffrey Korthout

Bij: Jesaja 60, 1 – 6 en Matteüs 2, 1 – 12

 

Driekoningen, het feest van de verschijning van Jezus als de Zoon van God op aarde. Een feest rondom het bijzondere kraambezoek bij die bijzondere nieuwe koning, zoals we al zongen in de Kerstnacht: ‘kom laten wij aanbidden, kom laten wij aanbidden, die Koning’. Er komen dan ook allerlei belangrijke gasten op bezoek met prachtige geschenken, zoals al voorzegt door Jesaja: ‘De koningen van Tarsis en de kustlanden, laten zij hem een geschenk brengen. De koningen van Seba en Saba, laten ook zij hem schatting afdragen.’ En dat doen deze heren dan ook, ze nemen drie geschenken mee: wierook, goud en mirre. Daarom ook drie koningen, of drie wijzen, of drie magiërs: ze namen immers drie geschenken mee. Maar hun komst had helaas een zwart randje. Ze waren immers mede op weg gestuurd door koning Herodes, die deze zogenaamde ‘pasgeboren koning van de Joden’ wilde opsporen om hem om het leven te brengen. Gelukkig, zo verhaalt Matteüs, werden deze magiërs/koningen/wijzen in een droom gewaarschuwd voor de kwade intenties van Herodes, waarna ze via een andere route teruggingen naar hun land.

Een pasgeboren baby die schrik aanjaagt

En daarover nadenkende bedacht ik: wat raar toch, dat een volwassen man met veel aardse macht, zo bang kan zijn voor een baby. En dat allemaal door een profetie uit de Joodse geschriften waar hij als niet-Jood (hij stamde namelijk uit Edom, waar volgens de overlevering de nakomelingen van Esau woonden, welke destijds niet als echte Joden werden beschouwd) eigenlijk buiten staat. Maar toch, zo staat er in de lezing van Matteüs, schrok koning Herodes hevig toen hij van de magiërs uit het Oosten hoorde over de pageboren koning van de Joden. En hij niet alleen: heel Jeruzalem schrok net zo hard.

Nu weet ik natuurlijk hoe het bij u zit, maar over het algemeen ben ik verheugd als er  een nieuw kind geboren wordt en niet geschrokken. Zelfs als het kind is (voor zover dat kan) met een ‘slechte reputatie’, bijvoorbeeld door de reputatie van de ouders van het kind, dan nog is er hoop. Elk kind geboren op deze aarde kan immers ommekeer betekenen: want een kind is geen kopie van zijn ouders. Een kind is een nieuw persoon, op zichzelf, van zichzelf, en kan lijnrecht tegenover zijn ouders komen te staan. En, zo getuige ook de geschiedenis, elk kind kan de ommekeer zijn naar een geheel nieuwe en betere tijd.

Maar misschien is Herodes juist daarom zo bang: dit nieuwe kindje staat voor een ander soort macht dan waar hij voor staat. Herodes stond namelijk bekend als een kundig, maar ook koel, wreed en geslepen heerser: met een ijzeren bewind vooral ten gunste van de Romeinen. Door keiharde onderdrukking lukte het hem weliswaar 32 jaar de vrede te bewaren in Judea, maar dat ging wel ten koste van vele levens. Alleen al zijn strijd om aan de macht te komen ging gepaard met het uitmoorden van vrijwel de gehele Joodse Sanhedrin, waarna hij ook nog Hyrcanus, de vorige koning van Judea, vermoordde. Ook gaf hij bevel zijn eigen vrouw en schoonmoeder te vermoorden, om later ook nog eens drie van zijn eigen zoons om te brengen. Volgens de Romeinse schrijver Macrobius zou dit keizer Augustus tot de volgende uitspraak gebracht hebben: ‘Men kan beter Herodes’ varken zijn dan zijn zoon’. Herodes at namelijk geen varkensvlees.

Tegelijkertijd bouwde Herodus vooral grote bouwwerken om zijn macht te tonen. Zo bouwde hij twintig paleizen, liet hij een haven aanleggen en bouwde hij een Hippodrome: een soort circus voor gladiatorengevechten. En ook de Joodse Tempel liet hij rijkelijk en groots opknappen en versieren. Eigenlijk was Herodes een klassieke onderdrukker, zoals ze ook nu nog steeds onder ons zijn, denk daarbij aan heersers zoals Vladimir Poetin en Kim Jong-un, die heden ten dage hun schrikbewind voeren over respectievelijk Rusland en Noord-Korea. En die hun macht in stand houden door moord en onderdrukking en zich daarnaast vooral bezighouden met luxueuze en overdadige bouwwerken en instituties.

Macht van weerloosheid

Jezus is echter een heel ander soort koning. De macht van deze koning, die wij volgens dat oude kerstlied aanbidden, ligt besloten in zijn weerloosheid. Juist dat ene weerloze kindje, daar geboren in die armzalige kribbe in dat kleine en onbelangrijke dorpje Bethlehem, is de machtigste koning van allen door zijn weerloosheid en bescheidenheid. Het echte symbool van de macht is hier het weerloze kindje. Het feest van Driekoningen lijkt daarom voor mijn gevoel een beetje op het laatste feest van ons kerkelijke jaar: Christus Koning. Wanneer de inmiddels volwassen Jezus tot koning van het universum gekroond wordt door ter dood te worden gebracht: vernederd en mishandeld en te midden van misdadigers. Symbool van de macht is daar de vernederde, ter dood veroordeelde: wederom weerloos en tegelijkertijd de werkelijke Koning. En zo getuige ook de leringen die Jezus als leraar aan zijn volgelingen meegaf over het Koninkrijk dat Hij voor ogen had: in het Koninkrijk van God zullen de laatsten de eersten zijn. En wat je daar doet voor de minste en kleinste van ons, doe je voor Hem, die andere soort koning: een weerloze Koning.

En daarom spreek ik aan het begin van dit nieuwe jaar de hoop uit, een gebed zelfs, dat er dit jaar onder ons vele kinderen zoals destijds die kleine en weerloze Jezus geboren mogen worden. Kinderen die een ommekeer teweeg zullen brengen in de helaas nog steeds voortwoekerende schrikbewinden onder ons. Laat het Koninkrijk van God – het Koninkrijk van de Vrede-  onder ons wordende zijn, in de gedaante van onze kinderen.

Dat het zo zal zijn.

0 antwoorden

Plaats een Reactie

Meepraten?
Draag gerust bij!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *