Een nieuw begin, de toekomst open. Scheur toch die wolken…

Overweging op zondag 4 december 2022 door Miranda van Vroon-van Vugt

Bij: Jesaja 11,1-10 en Matteüs 3,1-12

 

Een nieuw begin: de toekomst open. Wat een belofte, wat een wens! We beginnen opnieuw. Laat de boel maar de boel. Gooi alles weg wat niet meer past.

Laat los wat je wilt: we gaan opnieuw beginnen. Ja, was het maar zo makkelijk. Maar de profeten van vandaag laten het ons duidelijk weten: er is geen planeet B. We zullen het met de aarde, deze aarde, moeten doen. Deze aarde is onze toekomst. Dus wat betekent dan: een nieuw begin? Waar kunnen we beginnen?

Geen grond meer onder de voeten

Ik denk dat het visioen van een nieuw begin – de toekomst open – een kracht is die heel diep in ons mensen verankerd is. Het is de kracht die mensen doet opstaan als alle grond onder hun voeten is weggeveegd, als de pijlers van hun bestaan zijn weggeslagen. Het is de oerkracht die mensen weer nieuw houvast geeft als ze dachten dat alle houvast weg was. Mensen bijvoorbeeld die een vreselijke diagnose verteld krijgen door hun arts. Deze week nog had ik het erover met een patiënte, net zo oud als ik. We keken terug op het afgelopen jaar. Dit voorjaar kreeg ze de diagnose borstkanker. Nog goed te behandelen, maar toch. Haar vader was net overleden, haar moeder net naar een verzorgingshuis gebracht. Zij had zoveel gezorgd, en nu? Nu niets meer. Nu was ze alle houvast kwijt. De eerste chemokuren deden haar in het ziekenhuis belanden. Met alle rouw om haar vader en verdriet om haar moeder waar ze nauwelijks aan toe kwam, schoffelde de eerste chemokuur haar ook nog eens ongenadig onderuit. Haar hele lichaam werkte niet meer goed. Ze kon niets meer eten. In die ellende kwam ik bij haar. Ze was zichzelf helemaal kwijt en dat kende ze zo niet van zichzelf. Zij was de doorzetter, de niet lullen-maar-poetser, de helper. En nu: niets meer. Heel langzaam kwamen we haar weer tegen in de gesprekken. We zochten samen naar lichtpuntjes. En naar begrip voor hoe ze zich nu voelde, want daarvoor hoef je zeker ook niet weg te lopen. Kun je niet weglopen zelfs, zeker in dit meervoudige rouwproces. We keken naar de steun die de mensen om haar heen haar gaven. De psycholoog hielp haar van het trauma af dat eten was geworden. Ze kreeg een keer een week respijt in het chemotraject. Om even bij te komen. Ze kon weer een keer op een terrasje zitten met haar zus. Ze begon weer glimpsen van zichzelf te herkennen. Er was weer ruimte om te genieten. En de bijgestelde kuren voelden minder zwaar. Haar lichaam leek er wat aan gewend te raken.

Levenskracht op weg naar een nieuw houvast

Nu heeft ze een week geleden de laatste kuur gekregen. “Het is zo gek”, zei ze, “ik begon eraan te wennen!” En weet je, dat is helemaal niet gek. Dat is precies wat die levenskracht in ons mensen doet. Die probeert in de chaos van een situatie, van het leven, te zoeken naar houvast. Naar wat wel rust en zekerheid geeft als de basis is weggeslagen. Naar wie houvast kunnen bieden als je dat jezelf niet meer kunt geven. Naar hoe je lichaam reageert en wat je daarin dus kunt verwachten. En zo kom je
uiteindelijk – natuurlijk als je het geluk hebt dat je lichaam de kuren überhaupt kan verdragen, met ondersteuning – zo kom je uiteindelijk zo’n periode door, waarvan je aan het begin het einde niet eens kon bedenken. Zo vindt het leven een weg om in de chaos opnieuw te beginnen. Het leven anders te gaan bekijken, te benoemen wat wel goed gaat, daarin je rust te vinden, je houvast. Het begint met een vaag idee dat je wil dat het gaat lukken. En daaraan haakt de hoop.

Hoopvolle dromen en visioenen

In de Bijbel horen wij heel vaak over dromen en visioenen. Het zijn vooral de profeten die daarmee woord geven aan wat zij voor de toekomst verwachten. Ook vandaag horen wij in prachtige beelden van Jesaja hoe een volk dat in gevangenschap verkeert moed wordt ingesproken. Tegen alle onderdrukking in zal er een mens komen die niet op uiterlijke schijn ingaat en geen oordeel velt op grond van geruchten. Het is een weerloos en kwetsbaar mens die aan kleine mensen recht doet. Rechtvaardig en
eerlijk zal hij zijn, wijs en godvrezend. Zo wordt hij de belofte van een nieuwe wereld waarin tegenstellingen worden opgeheven, heel mooi onder woorden gebracht in het beeld van een kind dat speelt bij het hol van een slang! Die dromen zijn uiteindelijk geen bedrog, maar de vage ideeën van de toekomst waar de hoop aan haakt. In die dromen openbaart zich het aller diepste van ons menselijk verlangen. Zij zijn de kwetsbare verbeelding van wat er zich diep in onze ziel afspeelt. Een verlangen dat eigenlijk leeft in ons allemaal. En je hoeft zelfs niet in God te geloven om te beamen dat wij die visioenen allemaal in ons dragen.

Boodschappers van de oude droom

Voor ons gelovigen zijn die dromen, die visioenen de verbeelding van wat in de Bijbel het koninkrijk van God genoemd wordt. Dat is een wijze van leven waarin mensen weet hebben van die grote verlangens, waarin zij beseffen dat niet wij het laatste woord hebben over ons leven en de toekomst van onze wereld maar dat die visioenen in ons hart zijn gelegd. Dat perspectief van een wereld in gerechtigheid en vrede staat al beschreven in het begin van de Bijbel waar in het scheppingslied bezongen wordt hoe alles – de natuur, de dieren en de mensen – zijn eigen plaats heeft.  Als alles voldoende plaats en ruimte heeft, zal de wereld ‘goed’ zijn. De hele aarde – planeet A – hersteld, in balans. Dat visioen is steeds de verborgen drijfkracht in mensen geweest. Soms zijn er concrete mensen die opstaan en ons oude woorden in herinnering brengen en ons weer vertrouwd maken met ons diepste verlangen. Jesaja was zo’n man, zoals ook Johannes, de voorloper, die gekleed gaat zoals de profeet Elia. Mensen zoals Nelson Mandela die de oude droom hardop uitspraken, beschamen die anderen die genoegen nemen met de status quo, zowel in de maatschappij als in de kerk. De milieuactivisten van vandaag, al gaan ze soms over een grens in hun middelen, brengen de boodschap van het begin en van Jesaja ook weer onder de aandacht. Zij zijn lastig en irritant, want ze brengen ons veilige bestaan in beroering! Maar we mogen ze ook koesteren, want zij laten ons weer in alle vrijheid bewust worden van het goede perspectief.

Het werk is aan ons

Scheur toch de wolken, kom bevrijden! Onze roep in de advent. We roepen God aan. Maar God geeft ons met Jesaja en vooral Johannes een duidelijk antwoord: jullie zijn mijn handen, jullie zijn mijn voeten. Het perspectief, het visioen van Jesaja is jullie houvast. De komst van de Messias is jullie hoop. Maar het werk is aan jullie: zorg voor recht en gerechtigheid, vindt medicijnen uit die werken, ban honger uit, en het lijden, heb zorg voor de aarde en de schepping, en bovenal: heb je naaste lief. Dan brengen wij God op aarde, Gods koninkrijk, hemel op aarde. Dan kunnen we het kind in ons midden met Kerst verwachten, ook al komt het in een slangenhol: wij bereiden het de weg.

Nieuw perspectief

De patiënte die ik in het begin beschreef heeft nog een paar behandelingen te gaan. Maar ze zal zichzelf nooit meer zo verliezen als ze heeft gedaan in het begin van de kuren. Ze heeft zichzelf opnieuw leren kennen. En die nieuwe, doorleefde manier van naar het leven kijken zal haar niet meer zo alleen laten. En gelukkig zijn ook de prognoses goed. Reden genoeg voor hoop!

Amen

0 antwoorden

Plaats een Reactie

Meepraten?
Draag gerust bij!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *