Kleurrijk voorop

Overweging door Natascha Leeuwenkuijl op zondag 12 juni 2022

Bij: Spreuken 8, 22-31 en Johannes 16, 12-15

 

De heer heeft mij vóór al het andere verworven,
toen hij zijn scheppingswerk begon, schiep hij eerst mij.
Ik was erbij toen hij de hemel zijn plaats gaf,
en een cirkel om het water trok,
de wolken aan de hemelkoepel plaatste,
de oceanen bruisend op liet wellen,
toen hij aan de zeeën grenzen stelde,
het water met zijn woord zijn plaats gaf,
de fundamenten van de aarde legde.

 

‘Toe maar!’, dacht ik, ‘Wie is deze toch wel zelfverzekerde ‘ik’ die er al bij was toen de Ene de wereld vormde? Het antwoord staat in het eerste vers van deze Spreuken: het is de Wijsheid die spreekt. De Wijsheid die zich heeft opgesteld op een heuvel langs de bergen, bij een kruispunt van wegen. De Wijsheid die slechts de waarheid spreekt, zich richt tot iedereen, die woorden spreekt die oprecht zijn, kostbaarder dan edelstenen. Poeh poeh.

Een rondje wandelen dan maar. Dat helpt altijd om ruimte te geven aan emoties, en om op andere gedachtes te komen.

Wijsheid als fundament

Wijsheid. Ze is de eerste van de vier kardinale deugden die al in de oudheid hooggewaardeerd werden door filosofen als Cicero en Aristoteles. Het woord kardinaal is afkomstig van het Latijnse woord cardo wat scharnier betekent, ofwel: het hengsel waar een deur op rust. De kardinale deugden zijn de spil waar het om draait, een fundament voor het leven, een ijkpunt ook. Wijsheid, rechtvaardigheid, moed en matigheid. En Wijsheid is de eerste.

Met deze wetenschap kregen de woorden in Spreuken een hele andere kleur. Wijsheid als fundament voor het leven, de kern waar de maatschappij op is gebouwd. Of tenminste toch: wijsheid als de kern waar de maatschappij op zou moeten zijn gebouwd.

Wijsheid van het midden

Wat is wijsheid eigenlijk? Een eenvoudige én moeilijke vraag. Een inspirerende vraag ook, die leidt tot goede gesprekken, zo ontdekte ik.

Dat dé definitie van wijsheid niet bestaat, dat leerde ik. Wijsheid heeft niets te maken met vastomlijnd, gekaderd, zwart-wit, zeker weten, met ‘dit is wat het is, en daarmee klaar’. Wijsheid is eerder zacht, en zoekend, afwegend, ruimte gevend voor andere perspectieven. Stef Bos zingt het zo prachtig in zijn lied Midden:

 

Alsof wij zijn vergeten
Dat het midden nog bestaat

Er is geen kant te kiezen
Ze maken ons wat wijs
Ze praten over zwart en wit
Maar wijsheid is vaak grijs
De een sterft voor een God
Die de ander dood verklaart
Alsof wij zijn vergeten
Dat het midden nog bestaat
Maar ik geloof
Ik geloof
Dat het midden bestaat

 

Vanuit dat perspectief is wijsheid niet wat je hébt, maar wat ontstáát in het contact met de ander. Wijsheid ontstaat door je open te stellen voor de ander, door te vertrekken vanuit de wereld van de ander. Wijsheid vraagt de bereidheid, en de openheid van geest om jezelf te verdiepen in de ander. En tegelijkertijd vraagt wijsheid ook dat je vertrouwen geeft aan de ander om zich te verdiepen in jóu. Wijsheid vraagt wederzijdse bereidheid om gekénd te worden, en ontstaat inderdaad in het midden van menselijk contact.

Zo beschouwd is wijsheid alomvattend. Of zoals een humanistisch geestelijk verzorger verwoordde toen we erover filosofeerden: wijsheid is wat boven, in en naast je staat. Wijsheid als een drie-eenheid: de Ene die ons en de wereld overziet, de Mensenzoon die naast je staat en de geest die in je is. De drie-eenheid die ons inspireert om te werken aan een wereld zoals de Ene deze bedoeld heeft: een wereld waar de wijsheid vóór alles is.

Veelkleurige wijsheid

Keren we even terug naar dat lied van Stef Bos. Hoe prachtig dat lied ook is, om de Wijsheid nou in grijstinten te hullen … . In mijn beeld is de Wijsheid veelkleurig, en veelstemmig ook.

Om dat te duiden: ik schrijf deze woorden in zittend op een bankje bij mij in de tuin, mijmerend over de afloop van een waardevolle ochtend. We waren verzameld met zeven mannen en vrouwen rondom een levensvraag van één van het gezelschap. Zeven mensen, zeven werelden als vertrekpunt van het gesprek, zeven perspectieven, zevenmaal de openheid van geest, en de oprechte interesse in elkaar. Een ochtend overstromend van wijsheid, om te beginnen met de veelkleurige en veelstemmige wijsheid van het gezelschap, die werd versterkt door zevenmaal de bereidheid om te zoeken, te verkennen, de bereidheid om kwetsbaar te zijn, zevenmaal de intentie om de ander vooruit te helpen, om de ander te versterken en te doen groeien in het leven. Wijsheid die ontstaat in het contact met de ander. Wijsheid ook die bijdroeg aan een vraag over het fundament van het leven.

Een ochtend dus waar de wijsheid in drie delen kwamen, en die inspireerde zoals de Drie-eenheid ons ook inspireert op de weg van ons leven, vandaag en morgen, naar een toekomst die ons wacht.

1 antwoord
  1. Margreeth Tijssen - van de Bunt
    Margreeth Tijssen - van de Bunt zegt:

    Heel inspirerend, uitdagend, lijkt zo eenvoudig maar o zo lastig in de uitvoering. En toch…
    Is het wel zo moeilijk?

    Beantwoorden

Plaats een Reactie

Meepraten?
Draag gerust bij!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *