Goudzoekers en godzoekers

Overweging in nieuwsbrief zondag 2 januari 2022 door Nico Meijer

Bij: Jesaja 60, 1-6  en   Mattheus 2,1-12

De Kerk viert vandaag het feest van Epifanie, de Openbaring, de Verschijning des Heren, Driekoningen. Jezus’ geboorte is niet alleen van belang voor de Joden, maar ook voor ‘de volkeren’: de heidenen, de niet-Joden – verzinnebeeld door de wijzen uit het Oosten. Ook voor ons dus.

Zonder navigatie een ster achterna

Ik weet niet, wat mijn man de laatste tijd bezielt, maar volgens mij is hij een beetje van het padje af. Hij was altijd al bezig met die sterren-business van hem, maar nu loopt het toch wel de spuigaten uit.

Aan het woord is de vrouw van een van de magiërs, een van de wijzen uit het oosten.

Ik zeg altijd maar zo: het is prima, dat hij een hobby heeft, zo’n man moet tenslotte ook wat om handen hebben. Maar je kunt ook overdrijven. Onlangs had hij een nieuwe ster ontdekt en daar raakt hij dan niet over uitgepraat. Dan begint zijn gezicht te stralen en krijgt hij zo’n vreemde blik in zijn ogen. En nu wil hij die ster achterna. Samen met twee vrienden van hem, die hij daarvoor ook warm heeft gekregen. Stel je voor: een ster achterna. Zonder navigatie, zonder TomTom, zonder satelliet. Die dingen zijn nog helemaal niet uitgevonden. Hij heeft dan wel de naam wijs te zijn, maar ik zeg ‘niet goed wijs’. En ze denken een nieuwe koning te zullen vinden. Nou, dat wordt dan zoeken geblazen:  een speld in een hooiberg. Pas vroeg hij me, of ik niet wat gouden ringen of armbanden kon missen. Voor die nieuwe koning. Ja, doei.

Maar die wijzen gingen toch op pad. Waarheen? Geen idee. Die ster achterna. Op goed geluk. Financieel werden ze er niet wijzer van, maar de aantrekkingskracht was te sterk.

Op weg naar campus’ stellae – sterrenveld

Het doet denken aan mensen, die naar Compostela lopen. Dat zijn er tegenwoordig tienduizenden per jaar.  Na hun pensionering bijvoorbeeld. Aan het begin van een nieuwe levensfase. Of na het overlijden van een partner. Of van een kind. Op zoek naar verdieping, verwerking, ontmoeting. De ontberingen, de hitte, de regen, de vermoeidheid, de blaren, de zware rugzak worden allemaal voor lief genomen. Op zoek naar iets wat ze niet kunnen kopen. Naar Compostela, campus stellae, sterrenveld. Ook een ster achterna?

Menigeen zegt: die is gek. En het kost je alleen maar geld. En je weet eigenlijk niet eens wat je zoekt. Verdieping, ja, maar wat is dat? Bezinning, diepgang, zingeving. Allemaal nogal vage termen.

Misschien is het wel een verlangen naar vervulling, ergens van vervuld raken, ergens warm voor lopen, iets waarvan je voelt, dat het wezenlijk is. Daarom nemen contacten met medepelgrims ook vaak een belangrijke plaats in.

Geld of andere waarden als fundament?

Gabriël van de Brink, socioloog en filosoof, was in zijn jonge jaren lang een overtuigd marxist. Hij kende het Marxistisch Manifest uit zijn hoofd. De mens, de maatschappij werd voornamelijk gestuurd en bepaald door de economie, het geld. Dat was de onderbouw, het fundament, de rest was daarop gebaseerd. Na jarenlang sociologisch onderzoek moest hij echter schoorvoetend toegeven dan er dingen waren, die door mensen minstens zo belangrijk werden gevonden als geld, zo niet belangrijker. En dat zijn waarden, idealen, bijvoorbeeld rechtvaardigheid, liefde, belangeloosheid.

Ik wed, dat de meeste van ons ooit ook wel zo’n ster hebben gezien. Iets dat ons raakte, dat we echt belangrijk vonden, waar we voor gingen. Ik herinner mij nog de grote demonstraties in Amsterdam en Den Haag tegen de plaatsing van de kruisraketten in de jaren tachtig. Die rotdingen de wereld uit, te beginnen uit Nederland. Of het afgelopen jaar de klimaatmarsen. Jong en oud, die dagenlang door de kou en de regen naar Glasgow liepen. “Er is geen planeet B!” Hartverwarmend. Of mensen, die zijn gaan helpen in een derde wereldland. Een maand, een half jaar. Veel mensen doen ook vrijwilligerswerk. Belangeloze inzet.

Een God die gebeurt

Ouders en grootouders zijn wel eens ongerust, omdat hun kinderen, hun kleinkinderen niet meer in God geloven. Het bewustzijn van een God in je leven is immers een rijkdom. Het kan je rust geven, een basis onder je bestaan. Je zou ze het graag gunnen. Van de andere kant, wanneer deze zogenaamd ongelovige jongeren wel warm lopen voor de vrede, voor rechtvaardigheid in de wereld, voor de redding van  onze planeet, heeft dat dan ook niet iets met God te maken?

Een theoloog zei eens: “God bestaat niet. Hij gebeurt.” Waarmee hij maar wilde zeggen: God is geen mannetje. God is goedheid en liefde. En waar dat speelt in de wereld, daar is Hij. “Daar waar vriendschap is en liefde, daar is God.” Als God maar gebeurt!

Kindkoning zonder bling-bling

Toen die drie magiërs na lang omzwerven uiteindelijk die nieuwe koning gevonden hadden, was het heel anders dan ze zich  hadden voorgesteld. Geen paleis, een doodgewoon huis. Ze zagen een zorgzame vader, een liefdevolle moeder, een stralend kind. Ze zagen puurheid en echtheid. Ze stonden er een beetje verlegen bij met hun dure cadeaus. Het sloeg eigenlijk nergens meer op: veel te kostbaar, veel te veel bling-bling. En langzaam drong tot hen door, dat ze getuige waren van iets dat  veel kostbaarder was dan alle goud van de wereld: zorg, tederheid, omzien naar elkaar, om niet. Dat was hartverwarmend. En toen ze na verloop van tijd weer weggingen, droegen ze dat in hun hart mee, als een kostbaar kleinood, als een schat in de akker, als een schitterende parel gevonden op de markt.  En ze gingen langs een andere weg terug naar huis: innerlijk andere mensen geworden. Dankbaar dat dit aan hen was geopenbaard.

Nou, mijn man en zijn vrienden zijn ook weer terug. Ik vroeg hem: “En, hoe is de reis geweest?” “Prachtig”, had hij geantwoord. Meer niet. Het lijkt wel, of hij nog niet helemaal geland is. Zijn lijf is wel terug, maar zijn geest is nog onderweg. En hij is wat stiller geworden.  Maar ook wel aardiger en tevredener. Liever zelfs.  Die reis heeft hem kennelijk goed gedaan.  Misschien moet ik  zelf ook maar eens op pad.